CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism): Hiểu Rõ về Cơ Chế Điều Chỉnh Biên Giới Carbon của EU

Giới thiệu về CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism)

CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism), hay còn gọi là Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon, là một công cụ chính sách quan trọng của Liên minh châu Âu (EU) được thiết kế để giảm lượng khí thải carbon liên quan đến hàng hóa nhập khẩu vào EU. Mục tiêu chính của CBAM là tạo ra một sân chơi thương mại công bằng, đảm bảo rằng hàng hóa nhập khẩu phải chịu chi phí carbon tương đương với hàng hóa được sản xuất trong EU, từ đó khuyến khích các nhà sản xuất trên toàn cầu giảm lượng khí thải carbon trong quy trình sản xuất của họ.

Cơ chế này hoạt động bằng cách áp dụng một khoản phí carbon đối với hàng hóa nhập khẩu, tương ứng với lượng khí thải carbon đã được tạo ra trong quá trình sản xuất hàng hóa đó. Điều này có nghĩa là các nhà nhập khẩu vào EU sẽ phải mua chứng chỉ carbon tương ứng với lượng khí thải carbon 'nhúng' trong sản phẩm của họ. Giá của các chứng chỉ này sẽ liên kết với giá carbon trong Hệ thống Thương mại Phát thải của EU (EU ETS), do đó đảm bảo rằng hàng hóa nhập khẩu chịu chi phí carbon tương đương với hàng hóa sản xuất trong EU.

Tại sao CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism) quan trọng?

CBAM đóng vai trò then chốt trong nỗ lực toàn cầu chống biến đổi khí hậu vì nhiều lý do:

• Ngăn chặn rò rỉ carbon: Một trong những mục tiêu quan trọng nhất của CBAM là ngăn chặn hiện tượng 'rò rỉ carbon'. Rò rỉ carbon xảy ra khi các công ty trong EU chuyển hoạt động sản xuất có lượng khí thải carbon cao sang các quốc gia khác có chính sách môi trường ít nghiêm ngặt hơn. Điều này không chỉ làm giảm hiệu quả của các chính sách giảm phát thải carbon của EU mà còn có thể làm tăng lượng khí thải toàn cầu. CBAM giúp ngăn chặn điều này bằng cách áp đặt chi phí carbon đối với hàng hóa nhập khẩu, loại bỏ động cơ chuyển sản xuất ra nước ngoài để tránh các quy định về carbon.
• Khuyến khích các quốc gia khác thực thi quy định môi trường nghiêm ngặt hơn: CBAM tạo ra một động lực mạnh mẽ cho các quốc gia khác trên thế giới để áp dụng các chính sách môi trường nghiêm ngặt hơn và giảm lượng khí thải carbon của họ. Nếu các quốc gia khác không áp dụng các biện pháp để giảm lượng khí thải carbon, các nhà xuất khẩu của họ sẽ phải chịu chi phí carbon khi xuất khẩu hàng hóa vào EU. Điều này thúc đẩy các quốc gia trên toàn cầu hợp tác trong việc giảm lượng khí thải carbon và chống lại biến đổi khí hậu.
• Tạo ra một sân chơi thương mại công bằng: Bằng cách đảm bảo rằng hàng hóa nhập khẩu chịu chi phí carbon tương đương với hàng hóa sản xuất trong EU, CBAM tạo ra một sân chơi thương mại công bằng. Điều này giúp bảo vệ các nhà sản xuất trong EU khỏi sự cạnh tranh không lành mạnh từ các nhà sản xuất ở các quốc gia có chính sách môi trường ít nghiêm ngặt hơn.

Cách thức hoạt động của CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism)

Cơ chế hoạt động của CBAM có thể được tóm tắt như sau:

• Áp dụng một khoản phí dựa trên lượng khí thải carbon đã nhúng: CBAM áp dụng một khoản phí đối với hàng hóa nhập khẩu dựa trên lượng khí thải carbon 'nhúng' trong quá trình sản xuất hàng hóa đó. Lượng khí thải carbon 'nhúng' này được xác định bằng cách đánh giá lượng khí thải carbon trực tiếp và gián tiếp liên quan đến việc sản xuất hàng hóa, từ khai thác nguyên liệu thô đến sản xuất và vận chuyển.
• Giá trị của chứng chỉ CBAM: Giá trị của chứng chỉ CBAM sẽ được tính dựa trên giá trung bình hàng tuần của giấy phép EU Emissions Trading System (ETS) trong đơn vị €/tấn CO2 phát thải. Điều này đảm bảo rằng chi phí carbon đối với hàng hóa nhập khẩu phù hợp với chi phí carbon mà các nhà sản xuất trong EU phải chịu.
• Khai báo lượng khí thải và nộp chứng chỉ: Các doanh nghiệp nhập khẩu sẽ phải khai báo lượng khí thải 'nhúng' trong hàng hóa của họ và nộp số chứng chỉ tương ứng hàng năm. Điều này yêu cầu các nhà nhập khẩu phải thu thập và báo cáo dữ liệu về lượng khí thải carbon liên quan đến quá trình sản xuất hàng hóa của họ.

Phạm vi áp dụng của CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism)

CBAM sẽ được triển khai theo hai giai đoạn:

• Giai đoạn chuyển tiếp (2023 - 2025): Trong giai đoạn chuyển tiếp, CBAM sẽ áp dụng cho một số hàng hóa nhất định có nguy cơ cao về rò rỉ carbon, bao gồm xi măng, sắt thép, nhôm, phân bón, điện và hydro. Trong giai đoạn này, các nhà nhập khẩu sẽ chỉ phải báo cáo lượng khí thải 'nhúng' trong hàng hóa của họ mà không phải trả bất kỳ khoản phí carbon nào. Mục đích của giai đoạn này là để thu thập dữ liệu và chuẩn bị cho việc triển khai đầy đủ CBAM.
• Giai đoạn cuối cùng (từ 2026): Từ năm 2026, CBAM sẽ được áp dụng rộng rãi hơn, bao gồm hơn 50% lượng khí thải trong các ngành được bao phủ bởi ETS. Trong giai đoạn này, các nhà nhập khẩu sẽ phải mua chứng chỉ CBAM tương ứng với lượng khí thải 'nhúng' trong hàng hóa của họ.

Việc mở rộng phạm vi áp dụng của CBAM sẽ diễn ra theo từng giai đoạn, tùy thuộc vào đánh giá về hiệu quả và tính khả thi của cơ chế này.

Tác động tiềm năng của CBAM

CBAM có thể tạo ra những tác động đáng kể đến thương mại toàn cầu và nỗ lực chống biến đổi khí hậu. Nó có thể:

• Thúc đẩy quá trình khử carbon: Bằng cách áp đặt chi phí carbon đối với hàng hóa nhập khẩu, CBAM khuyến khích các nhà sản xuất trên toàn cầu đầu tư vào các công nghệ và quy trình sản xuất ít carbon hơn.
• Cải thiện tính cạnh tranh của các nhà sản xuất trong EU: Bằng cách đảm bảo rằng hàng hóa nhập khẩu chịu chi phí carbon tương đương, CBAM giúp cải thiện tính cạnh tranh của các nhà sản xuất trong EU, những người đã phải tuân thủ các quy định về khí thải carbon nghiêm ngặt.
• Tăng cường hợp tác quốc tế: CBAM có thể khuyến khích các quốc gia trên toàn cầu hợp tác trong việc giảm lượng khí thải carbon và chống lại biến đổi khí hậu.

Kết luận

CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism) không chỉ là một công cụ để bảo vệ môi trường mà còn là một bước tiến quan trọng để tạo ra một môi trường thương mại công bằng và khuyến khích các quốc gia thực thi quy định môi trường nghiêm ngặt hơn. Đây là một nỗ lực toàn cầu để giảm lượng khí thải carbon và xây dựng một tương lai bền vững hơn. Hãy cùng chung tay xây dựng một biên giới xanh cho tương lai bền vững!